Czym jest krytyka literacka? Definicja, typy i przykłady

Każdy może mieć opinię na temat książki (kochał ją, nienawidził, przewracał strony, totalnie przeciągał), ale umiejętność uzasadnienia i oceny tej opinii jest dziełem krytyki literackiej. Krytyka literacka to interpretacja, analiza i ocena dzieła literackiego. Krytyka literacka jest nie tylko ważną formą produkcji kulturalnej, ale nauka czytania i pisania krytyki literackiej może poszerzyć światopogląd i pogłębić związek z pisaniem i literaturą.

Czym jest krytyka literacka?

Krytyka literacka to interpretacja, analiza i ocena tekstu. Celem krytyki literackiej jest pomoc czytelnikowi w lepszym zaangażowaniu się w pisanie lub rzuceniu mu wyzwania. Dobra krytyka pogłębia nasze rozumienie literatury i przyczynia się do jej rozwoju w czasie. Jest to również świetne miejsce do zdobycia własnych technik pisania.

Wbrew swojej nazwie krytyka literacka tonietylko bycie krytycznym. Napisanie książki wymaga wiele wysiłku, a zadaniem krytyka nie jest (koniecznie) niszczenie tej pracy. Słowokrytykaodnosi się do umiejętności analizowania, formułowania opinii i uzasadniania jej dowodami – innymi słowy, dokrytycznegomyślenia.

Typowa struktura krytyki literackiej rozpoczyna się podsumowaniem tekstu, analizuje jego argumenty, a kończy oceną. Wiele głównych publikacji informacyjnych publikuje krytykę literacką w swoich weekendowych wydaniach. Krytycy piszący dla tych publikacji piszą dla ogółu odbiorców, co czyni ich pracę przystępnym wprowadzeniem do krytyki literackiej.

Krytyka literacka a teoria literatury

Krytyka literacka i teoria literatury to ściśle ze sobą powiązane dziedziny, ale zajmują się literaturą w różnych skalach. Podczas gdy krytyka literacka stara się analizować konkretne dzieła literackie, teoria literatury zajmuje się literaturą na poziomie filozoficznym. Krytyka zadaje pytania typu „Co autor zamierzał zrobić z tą książką?” podczas gdy teoria zadaje pytania typu „Jaki jest cel literatury?”

Innym sposobem myślenia o tej różnicy jest to, że krytyka literacka zajmuje się konkretną książką (lub zestawem książek), podczas gdy teoria literatury zajmuje się szerszymi koncepcjamidotyczącymiksiążek. Warto zauważyć, że te dwie dziedziny często się pokrywają. Teoria literatury służy do wspierania krytyki literackiej, a krytyka literacka może wpływać na teorię literatury.

Jakie są rodzaje krytyki literackiej?

Krytyka historyczno-biograficzna

Krytyka historyczno-biograficzna, czasami określana jakokrytyka tradycyjna, opiera się na biografii autora, aby lepiej zrozumieć i przeanalizować tekst. Wszystkie kwestie biograficzne, w tym geografia, rasa, klasa, płeć, moment historyczny itd., mogą dostarczyć odpowiednich informacji krytykowi zajmującemu się tego rodzaju krytyką.

Krytyka moralno-filozoficzna

Krytyka moralno-filozoficzna opiera się na założeniu, że literatura pełni określoną rolę etyczną lub moralną w społeczeństwie. Mając to na uwadze, krytyka moralno-filozoficzna analizuje teksty w oparciu o ich wartości etyczne i jest zazwyczaj pisana w ramach dominującej szkoły myślenia.

Nowa krytyka

Nowa krytyka dotyczy wyłącznie tego, co autor umieścił na stronie. Lekceważy zewnętrzny kontekst i reakcję emocjonalną, a zamiast tego kładzie nacisk na formę, strukturę i same słowa.

Krytyka odpowiedzi czytelnika

Krytyka reakcji czytelnika jest dokładnie tym, na co brzmi: krytyką opartą na reakcji czytelnika na tekst. Podejście to zapewnia, że ​​początkowa reakcja czytelnika jest cenną informacją do oceny. Chociaż to podejście jest najbardziej subiektywne, od krytyka nadal wymaga się uzasadnienia swojej reakcji za pomocą samego tekstu.

Krytyka może być również zakotwiczona w szerszych dziedzinach nauki, takich jak feminizm, marksizm i postkolonializm. Niektóre powszechne formy krytyki literackiej zakorzenione w teorii to:

Krytyka feministyczna: rozumie tekst przez pryzmat feminizmu i ról płciowych.

Krytyka socjologiczna: bierze pod uwagę polityczny i społeczny punkt widzenia autora lub postaci w tekście.

Krytyka psychoanalityczna: wykorzystuje stan psychiczny postaci do interpretacji i analizy znaczenia tekstu.

Teoria queer: analizuje tekst pod kątem płci i seksualności.

Krytyczna teoria rasy: rozumie tekst poprzez intersekcjonalne wymiary rasy i kultury.

Krytyczna teoria niepełnosprawności: rozumie tekst przez pryzmat niepełnosprawności i analizuje struktury społeczne, które podtrzymują zdolność.

3 przykłady krytyki literackiej

Ostatni pociąg do Memphis: The Rise of Elvis Presley, recenzja Margo Jefferson,TheNew York Times

W 1995 roku Margo Jefferson zdobyła nagrodę Pulitzera za swoją pracę jako krytyk książkowyNew York Timesa. Wśród jej nagrodzonych artykułów jest recenzja biografii Elvisa PresleyaLast Train to Memphis autorstwa Petera Guralnicka.Recenzja Jeffersona jest ściśle określonym spojrzeniem na życie Elvisa i próbą autora wykorzenienia go z „ponurej niewoli mitu i przytłaczającego wstrząsu wtórnego o znaczeniu kulturowym”.

Jefferson nie wierzy, że cel autora jest możliwy do osiągnięcia ze względu na głębokie zakorzenienie Elvisa w popularnym micie i kulturowe znaczenie piosenkarza. Przedstawia tę hipotezę z góry, a następnie uzasadnia swoje twierdzenie, podsumowując książkę i dodając własny kontekst kulturowy.

Na przykład, pisząc o rock and rollu Elvisa, Jefferson zauważa:

„Elementy nie były nowe i zostały już wcześniej złożone. (Pomyśl o Louisie Armstrongu i Bingu Crosbym; nawet o The Mills Brothers i Ukulele Ike Edwardsie). Proporcje były jednak nowe: tempo było bardzo szybkie, a ton całkowicie zuchwały. Dla niektórych rock and roll był równie groźny jak komunizm i desegregacja”.

Jak się okazuje, Jefferson nie jest wielką fanką Elvisa, ale dzięki uważnej lekturze biografii jest w stanie rozpoznać i docenić jego miejsce w kulturze. Ona konkluduje:

„Czy jest świetnym piosenkarzem? Dla tych uszu nie. Czy jest świetnym wykonawcą? Tak i jeszcze raz tak”.

Czytelnik tej recenzji zyskuje głębsze zrozumienie głównego bohatera (Elvisa), analizę intencji autora, krytyczną kontekstualizację muzyki Elvisa i własny osąd Jeffersona.

Afterlives, recenzja Juliana Lucasa,The New Yorker

Recenzja Juliana Lucasa Afterlivesautorstwa Abdulrazaka Gurnaha jest doskonałym przykładem długiej krytyki historyczno-biograficznej .Lucas wykorzystuje najnowszą książkę Gurnaha, aby napisać o nim obszerny profil: jego doświadczenia życiowe, poprzednie powieści i jego styl literacki. Te badania w tle pozwalają Lucasowi na głębszą analizęŻycia pozagrobowegoi umiejscowienie go w całym portfolio autora.

Przykładem kontekstu biograficznego, który obejmuje Lucas, jest:

„Urodził się w 1948 roku w Stone Town, dziewiętnastowiecznej stolicy Zanzibaru, gdzie jego ojciec handlował rybami”.

Przykład kontekstu historycznego, który zawiera Lucas:

„Zanzibar to mała wyspa, która jest również ważnym skrzyżowaniem dróg dla Afryki, Azji i Europy. Jest to jedno z historycznych centrów cywilizacji suahili, luźna sieć społeczności przybrzeżnych rozciągająca się od Somalii po Mozambik, której język służy jako lingua franca Afryki Wschodniej”.

W tej krytyce literackiej Lucas nie tylko wprowadza i ocenia powieść, ale także zapoznaje czytelnika z biografią autora, geografią opowieści i historią obu.

„Trzy nowe książki w tłumaczeniu łączą wyzwolenie z ciemnością”, Lily Meyer, NPR

W tej krytycznej krytyce, krytyk NPR, Lily Meyer, przedstawia czytelnikowi trzy nowe książki na stosunkowo niewielkiej przestrzeni. Zaczyna od nawleczenia wszystkich trzech książek na spójną nić: wszystkie są dziełami w tłumaczeniu, które „łączą wyzwolenie z ciemnością”, jak sugeruje nagłówek. To pozwala jej użyć hipotezy dotyczącej tematów książek (tj. wyzwolenia i ciemności) jako kotwicy. Posiadanie silnego przekazu pozwala krytykowi objąć większy obszar, nie tracąc przy tym czytelnika.

Jej recenzja jest podzielona na trzy części, po jednej dla każdej książki. W każdej sekcji Meyer oferuje szczegółową analizę postaci, fabuły i tonu. Ocenia również mocne i słabe strony książek i wyjaśnia, w jaki sposób każda z nich przyczynia się do doświadczenia czytelnika.

Często zadawane pytania dotyczące krytyki literackiej

Czym jest krytyka literacka?

Krytyka literacka to interpretacja, analiza i ocena dzieła literackiego. Dobra krytyka literacka pozostawia czytelnikowi głębsze zrozumienie tekstu, podczas gdy wielka krytyka literacka daje czytelnikowi głębsze zrozumienie świata.

Jaki jest jego cel?

Celem krytyki literackiej jest głębokie zaangażowanie w dzieło literackie, aby zinterpretować jego znaczenie, poszerzyć zrozumienie czytelnika i zaznaczyć miejsce dzieła w historii kultury.

Jakie są rodzaje krytyki literackiej?

Istnieje wiele różnych rodzajów krytyki literackiej, ale cztery główne rodzaje krytyki literackiej to:

• Krytyka historyczno-biograficzna, która obejmuje kontekst społeczno-historyczny autora.
• Krytyka moralno-filozoficzna, która ocenia moralne przesłania książki.
• Nowa krytyka, która koncentruje się na formalnych zastosowaniach języka.
• Krytyka odpowiedzi czytelnika, która podkreśla własną reakcję czytelnika na tekst.

Inne rodzaje krytyki literackiej są ujęte w ramy szerokich dziedzin badań, takich jak krytyka feministyczna, krytyka socjologiczna i krytyka psychoanalityczna.