Co to jest powieść?
Opublikowany: 2024-12-12Ach, powieść – świat zawarty na stronach, plac zabaw dla słów i idei. W codziennym życiu zdominowanym przez ekrany, relaks przy dobrej powieści jest dla wielu cenioną ucieczką i nostalgiczną rozrywką. Ale czym właściwiejestpowieść?
W tym artykule zagłębimy się w sztukę i anatomię powieści, badając, jak prosty ciąg zdań przekształca się w pełnoprawną podróż literacką.
Co to jest powieść?
Powieść to fikcyjne dzieło prozatorskie, które splata ze sobą postacie, wątki i scenerie, tworząc narracyjny świat, uchwycając konkretny temat lub element ludzkiego doświadczenia.
Słowo „powieść” pochodzi od włoskiego słowanowela, które pierwotnie oznaczało „nowy” lub „wiadomość” i odnosiło się do krótkich, nowych opowiadań. Z biegiem czasu opowieści te przekształciły się w dłuższe, bardziej złożone narracje, dając początek współczesnej powieści.
Powieści należą do gatunku fikcji, zrodzonej z wyobraźni autora z wymyślonymi postaciami, fabułą i scenerią. Podczas gdy literatura faktu koncentruje się na prawdziwych ludziach i wydarzeniach, powieści eksplorują tematy lub emocje poprzez wyimaginowane opowiadanie historii, oferując ucieczkę do alternatywnych światów.
Styl i długość
Często styl i długość to dwa czynniki definiujące, które odróżniają powieści od innych dzieł literackich. O ile opowiadania można przeczytać za jednym razem, powieści to znacznie dłuższe narracje podzielone na rozdziały lub części, wymagające większego nakładu czasu. Ze względu na swoją długość powieści zapewniają bardziej ekspansywną, szczegółową i zniuansowaną eksplorację historii, emocji i pomysłów.
Charakterystyczny styl powieści wywodzi się z prozy – naturalnego przepływu języka, który naśladuje mowę potoczną, odróżniając ją od ustrukturyzowanego rytmu i rymu wiersza. W przeciwieństwie do wersetów, które opierają się na metrum, schematach rymów i podziałach wierszy, proza pozwala na większą elastyczność w strukturze i długości zdań. Dzięki temu powieści mogą głęboko zagłębić się w rozwój postaci, dialog i złożoność narracji.
Choć opowiadanie historii ma starożytne korzenie, powieść, jaką znamy, zaczęła nabierać kształtu w XVII i XVIII wieku, a pionierami tej formy byli autorzy tacy jak Miguel de Cervantes (Don Kichot) i Daniel Defoe (Robinson Crusoe). Te wczesne dzieła położyły podwaliny pod gatunek, który stał się definiującym gatunkiem literatury – medium, za pomocą którego pisarze mogli dogłębnie zgłębiać ludzką naturę, społeczeństwo i wyobraźnię.
Kluczowe elementy powieści
Świetne powieści składają się z kilku zasadniczych elementów, o których warto wiedzieć, jeśli myślisz o napisaniu własnej powieści. Przyjrzyjmy się szczegółowo każdemu z nich.
Działka
Fabułajest podstawą powieści – sekwencją wydarzeń, która nadaje strukturę historii. To plan działania, który prowadzi bohaterów (i czytelników) z jednego punktu do drugiego, budując napięcie, konflikt i rozwiązanie. Bez fabuły powieść byłaby niczym więcej niż serią niepowiązanych ze sobą scen. Fabuła spaja wszystko w całość i napędza narrację do przodu.
W literaturze istnieje wiele różnych rodzajów fabuł, ale niektóre z najczęstszych to:
- Liniowe wątki, w których wydarzenia toczą się chronologicznie, zabierają czytelników w prostą podróż od początku do końca.
- Nieliniowe wątkiczęsto przeskakują w czasie lub migają między przeszłością a teraźniejszością, tworząc bardziej złożoną, wielowarstwową historię.
- Wątki okrężne, w których historia kończy się w podobnym miejscu lub sytuacji, w której się rozpoczęła, zataczają koło narracyjne.
Fabuła jest kluczowa, ponieważ angażuje uwagę czytelnika i tworzy ramy dla wątków powieści i rozwoju postaci. Dobrze skonstruowana fabuła wciąga czytelnika, a słaba fabuła może sprawić, że poczuje się odłączony od historii.
Rozwój postaci
Sercem każdej powieści są jej bohaterowie. Rozwój postaci odnosi się do tego, jak postacie rosną, zmieniają się lub pozostają takie same przez całą historię. W dobrze napisanych powieściach bohaterowie ewoluują wraz z postępem fabuły, reagując na wyzwania i odkrywając nowe aspekty siebie.
Zazwyczaj bohaterem jest główny bohater, ten, który napędza historię. Czytelnicy często kibicują tej postaci, gdy stawia czoła wyzwaniom, realizuje cele lub pokonuje konflikty.
Natomiast antagonista to postać lub siła, która przeciwstawia się bohaterowi, tworząc napięcie i konflikt. Nie zawsze oznacza to, że antagonista jest złoczyńcą — czasami po prostu ściera się z bohaterem.
Postacie mają zazwyczaj charakter dynamiczny lub statyczny. Dynamiczne postacie zmieniają się w trakcie historii. Rosną, wyciągają wnioski lub przechodzą transformacje, które kształtują wynik fabuły. Zmiany te często wynikają z wyzwań, przed którymi stoją, czyniąc je bardziej powiązanymi i złożonymi.
Z drugiej strony znaki statyczne pozostają niezmienione. Chociaż nadal mogą być interesujący i ważni dla fabuły, ich osobowości pozostają w dużej mierze takie same od początku do końca. Postacie statyczne często służą jako folia dla postaci dynamicznych, podkreślając zmiany, jakim ulega ta ostatnia.
Ustawienie
Akcja powieści odnosi się do czasu i miejsca, w którym rozgrywa się historia. To nie tylko tło — może kształtować nastrój, wpływać na fabułę i wywierać znaczący wpływ na bohaterów. Ustawienia mogą obejmować lokalizacje ze świata rzeczywistego, takie jak wiktoriańska Anglia wJane Eyre, po całkowicie fikcyjne światy, takie jak Śródziemie weWładcy Pierścieni.
Scenerie takie jak opuszczony, rozdarty wojną krajobraz„The Things They Carried”zanurzają czytelników w surowe realia wojny, podczas gdy pełen przygód światLonesome Dovezaprasza czytelników w surową, nieujarzmioną podróż pograniczną na Starym Zachodzie. Sceneria może nadać powieści emocjonalny ton, niezależnie od tego, czy jest niesamowita, romantyczna czy pełna przygód. W wielu przypadkach sceneria nabiera własnego charakteru, wpływając na działania i losy bohaterów.
Motywy
Wreszcie temat jest ostatnim elementem powieści, który nadaje opowieści podstawowe przesłanie lub ideę, którą stara się zbadać. Motywy mogą obejmować szerokie pojęcia, takie jak miłość, władza czy wolność, ale często są wplecione w historię w subtelny sposób, wyrażane poprzez postacie, scenerię i konflikty.
Do najczęściej spotykanych tematów w literaturze należą:
- Dobro kontra zło:temat ten, eksplorowany w takich klasykach, jak„Władca much”Williama Goldinga czy„Zabić drozda”Harper Lee, stawia przeciw sobie przeciwstawne siły, z moralnymi konsekwencjami ich wyborów na pierwszym planie.
- Miłość i związki:motyw ten pojawia się w niezliczonych powieściach, od„Dumy i uprzedzenia”Jane Austen po„Wichrowe wzgórza”Emily Bronte i bada romantyczne, rodzinne i platoniczne powiązania między postaciami.
- Dojrzewanie:ten temat przedstawia podróż bohatera od młodości do dojrzałości, jak widać w powieściach takich jak„Buszujący w zbożu” JD Salingera czy„Mój genialny przyjaciel” Eleny Ferrante. Często koncentruje się na odkrywaniu siebie i rozwoju osobistym.
Porównania z innymi formami literackimi
Przyjrzyjmy się bliżej, jak powieści wypadają na tle opowiadań, nowel i eposów.
Powieści a opowiadania
Najbardziej oczywistą różnicą między powieściami a opowiadaniami jest długość. Powieści zazwyczaj zajmują setki stron, co pozwala na bardziej dogłębny rozwój postaci, zawiłe fabuły i złożone motywy. Natomiast opowiadania są krótkie, często mają tylko kilka stron i skupiają się na jednym momencie lub idei. Ze względu na swoją zwięzłość opowiadania są zwykle bardziej skoncentrowane, z mniejszą ilością miejsca na wątki poboczne lub głęboką eksplorację postaci.
Na przykładWielki GatsbyF. Scotta Fitzgeralda oferuje wielowarstwową narrację obejmującą wiele rozdziałów, podczas gdy opowiadanie takie jakBarn BurningWilliama Faulknera wywiera wpływ w ograniczonym zakresie. Powieści zapewniają powolne spalanie; opowiadania dostarczają szybkich i ostrych spostrzeżeń.
Powieści kontra nowele
Pod względem długości powieści plasują się gdzieś pomiędzy opowiadaniami i powieściami. Chociaż są dłuższe niż opowiadania, są znacznie krótsze niż typowa powieść i zwykle zawierają od 20 000 do 50 000 słów.
Nowela zapewnia więcej miejsca na rozwój fabuły i postaci niż opowiadanie, ale brakuje jej tak szerokiego zakresu powieści pełnometrażowej. W rezultacie nowele często skupiają się na pojedynczej postaci lub wydarzeniu, bez rozgałęziania się na złożoność wielu wątków pobocznych.
Przykładami sąPokój GiovanniegoJamesa Baldwina iFarma zwierzęcaGeorge'a Orwella, które przedstawiają bogate historie w zwięzłej formie. Nowela oferuje to, co najlepsze z obu światów – większą głębię niż opowiadanie, ale czyta się ją szybciej niż powieść.
Powieści kontra eposy
Eposy, często uważane za najwspanialszą formę opowiadania historii, różnią się od powieści długością i skalą. Podczas gdy powieści mogą obejmować obszerną narrację, eposy często obejmują pokolenia, kultury lub mitologie, łącząc historię i legendę.
Dzieła takie jakIliadaHomera czyEneidaWergiliusza to obszerne opowieści o bohaterstwie, działaniach wojennych i bogach, o znacznie wspanialszym zasięgu niż typowa powieść. Powieści, choć różnorodne, skupiają się bardziej na indywidualnych doświadczeniach ludzkich, a nie na epickich wyprawach czy boskich interwencjach.
Nowatorskie często zadawane pytania
Czy „powieść” jest gatunkiem?
Nie, powieść nie jest gatunkiem; jest to forma literacka. Powieści mogą należeć do takich gatunków, jak kryminał, romans, science fiction, fantasy, fikcja historyczna lub fikcja literacka. Termin „powieść” odnosi się raczej do długości i struktury dzieła niż do jego gatunku, co oznacza, że powieści mogą obejmować dowolny rodzaj opowiadania historii, w zależności od tematów i elementów eksplorowanych przez autora.
Przykłady powieści
Niektóre znane przykłady powieści toEmmaJane Austen,UkochanaToni Morrison,Jane EyreCharlotte Bronte iPożegnanie z broniąErnesta Hemingwaya.
Jaka jest różnica między powieścią a nowelą?
Główną różnicą między powieścią a nowelą jest długość. Powieści zwykle przekraczają 50 000 słów i mogą zawierać nawet kilkaset tysięcy słów, co zapewnia szerszą eksplorację postaci, wątków i wątków pobocznych. Nowele są krótsze i zwykle zawierają od 20 000 do 50 000 słów i przedstawiają bardziej zwięzłą historię, jednocześnie umożliwiając rozwój postaci i fabuły. Nowele, takie jakMetamorfozaFranza Kafki czyMyszy i ludzieJohna Steinbecka, skupiają się na pojedynczym wydarzeniu lub idei, dzięki czemu są bardziej zwięzłe niż typowo rozbudowana narracja powieści.